|
қариндошларни, дўстларни ва бошқаларни Исломга киритишга мажбурлашдан қайтаряпти.
Бу муборак оят хусусида тадаббур қилинса, қуйидаги икки иш аён бўлади:
Биринчидан, Исломга кириш, ҳидоят топиш мажбурланиш билан, зарурат туфайли эмас, қаноат ҳосил қилиш, ихтиёрий танлаш, рози бўлиш билан бўлади.
Иккинчидан, қариндошларга ёки бошқаларга қилинаётган сарф-харажат одамларни Исломга киритишга восита сифатида қўлланмаслиги лозим. Мана шу оятнинг нозил бўлиш сабаби хусусидаги айрим ривоятлар ҳам шу фикримизни қувватлайди. Ибн Жарир Ибн Аббос р.а.дан ривоят қилади: “Мусулмонлар мушрик қариндошларига нафақа ажратмасдилар. Шунда мана шу оят нозил бўлди.
لَّيْسَ عَلَيْكَ هُدَاهُمْ وَلَـكِنَّ اللّهَ يَهْدِي مَن يَشَاءُ
(Уларни ҳидоят қилиш сизнинг зиммангизда эмас (эй Муҳаммад). Балки Аллоҳ Ўзи истаган кишиларни ҳидоят қилади), яъни, қариндошлари мушрик бўлганлари учун уларга сарф-харажат қилмасдилар. Ибн Аббосдан қилинган яна бир ривоятда бундай дейилади: “Бир қанча ансорларнинг Қурайза ва Назир қабилалари билан қариндошчиликлари бор эди. Уларнинг мусулмон бўлишларини исташиб, атайин уларга садақа (сарф-харажат) қилишдан ўзларини олиб қочардилар. Шунда мана шу оят нозил бўлди.
لَّيْسَ عَلَيْكَ هُدَاهُمْ
(Уларни ҳидоят қилиш сизнинг зиммангизда эмас (эй Муҳаммад)).
Бу ривоятда садақа қилиш борди-келди қилиш, нафақа ажратиш маъносида келяпти. Чунки садақа Аллоҳга қурбат ҳосил қилиш учун қилинадиган амал ҳисобланиб, уни мусулмондан бошқасига қилиш жоиз эмас.
Яна Ибн Жарир Саид ибн Жубайрдан ривоят қилади: Улар то мана шу оят нозил бўлгунига қадар ўзларининг мушрик қариндошларига нафақа ажратишдан сақланардилар.
لَّيْسَ عَلَيْكَ هُدَاهُمْ وَلَـكِنَّ اللّهَ يَهْدِي مَن يَشَاءُ
Қуртубийнинг айрим муфассирлардан олиб айтишича, Абу Бакр Сиддиқнинг қизи Асмо бобоси Абу Қуҳофа билан борди-келди қилмоқчи бўлган, кейин у кофир бўлгани учун бу ишдан бош тортган. Шунда мана шу оят нозил бўлган.
162-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232